Situata aktuale ndërkombëtare, e karakterizuar nga konflikti i vazhdueshëm në Ukrainë dhe përshkallëzimi i tensioneve mes Perëndimit dhe Rusisë, ka rritur shqetësimet për përdorimin e armëve bërthamore. Rusia, si një nga fuqitë bërthamore më të mëdha, ka një doktrinë bërthamore të përcaktuar qartë, por veprimet dhe retorika e fundit nga presidenti Vladimir Putin dhe udhëheqësit e tjerë të shtetit rus, kanë ngritur shqetësime për një mundësi të përdorimit të armëve të shkatërrimit në masë në rast të përshkallëzimit të mëtejshëm të konfliktit.
1. Doktrina bërthamore e Rusisë: Kushtet dhe kufizimet
Sipas doktrinës bërthamore të Rusisë, përdorimi i armëve bërthamore është rezervuar për situata ekstreme dhe specifike. Këto përfshijnë:
- Përgjigje ndaj një sulmi bërthamor: Rusia do të përdorë armët bërthamore nëse sulmohet nga një shtet me armë bërthamore ose me armë të tjera të shkatërrimit në masë.
- Sulme me raketa balistike: Nëse ka një kërcënim të besueshëm se raketat balistike janë lëshuar kundër Rusisë ose aleatëve të saj.
- Sulme ndaj infrastrukturës kritike: Rusia mund të përdorë armët bërthamore për të mbrojtur infrastrukturën e saj ushtarake dhe qeveritare nga një sulm që minon aftësinë e saj për të reaguar.
- Kërcënimi ndaj ekzistencës shtetërore: Nëse një sulm konvencional kërcënon ekzistencën e shtetit rus.
Këto kushte, të cilat kërkojnë një sulm serioz dhe të drejtpërdrejtë kundër Rusisë, janë dizajnuar për të parandaluar përdorimin e armëve bërthamore në situata të tjera, duke e kufizuar këtë mundësi në kushte të jashtëzakonshme që mund të kërcënojnë tërësinë dhe sigurinë e shtetit.
2. Rrethana aktuale dhe rreziku i përshkallëzimit
Përshkallëzimi i luftës në Ukrainë dhe intensifikimi i përpjekjeve të Ukrainës për të rimarrë territoret e pushtuara nga Rusia kanë ngritur shqetësime të mëdha. Në këtë kontekst, përdorimi i raketave amerikane nga Ukraina për të goditur objektiva në Rusi ka ndikuar si një katalizator i tensioneve. Moska ka reaguar me paralajmërime të forta, duke theksuar se kjo mund të konsiderohet një “pjesëmarrje direkte” e SHBA në luftë, çka do të kërkonte një përgjigje të ashpër.
Megjithëse, për momentin, Rusia ka përdorur vetëm retorikën dhe kërcënimet, çdo sulm i mundshëm kundër objektivave kyç rusë mund të rrisë mundësinë e përdorimit të armëve bërthamore, veçanërisht nëse shihen si një kërcënim ekzistencial për shtetin rus. Retorika e fundit e Putinit dhe e zyrtarëve të tjerë ka qenë veçanërisht e ngarkuar, duke bërë të ditur se Rusia mund të jetë gati të përdorë forcë të shkatërrimit të masës nëse rrezikohet ekzistenca e saj.
3. Përshkallëzimi i mundshëm: A duhet ndryshuar doktrina?
Një nga pyetjet kyçe që ngrihet është nëse doktrina bërthamore e Rusisë duhet të ndryshohet për të mundësuar përdorimin e armëve bërthamore në situata më pak ekstreme. Disa zyrtarë dhe analistë brenda Rusisë kanë sugjeruar se doktrina aktuale është tepër e kufizuar dhe se mund të jetë e pamjaftueshme për të përballuar kërcënimet e reja. Kjo ide nënkupton një ulje të pragut për përdorimin e armëve bërthamore, duke i lejuar ato të përdoren në një gamë më të gjerë situatash, përfshirë kur ndodhin sulme konvencionale që përbëjnë një kërcënim të rëndësishëm.
Megjithatë, ky ndryshim do të ishte një hap shumë i rrezikshëm. Një vendim për të ulur pragun e përdorimit të armëve bërthamore mund të çonte në një përshkallëzim të mëtejshëm të luftës, duke përfshirë mundësinë e përhapjes së luftës në nivele globale. Një përdorim i armëve bërthamore mund të nxisë reagime të forta nga kombet e tjera, përfshirë NATO-n dhe aleatët e saj, dhe të çojë në një spirale të dhunshme që është e vështirë të kontrollohet. Nga ana tjetër, një përshkallëzim i tillë do të kishte pasoja të rënda për sigurinë ndërkombëtare dhe mund të kërcënonte paqen globale.
4. Pasojat e përdorimit të armëve bërthamore: Një përfundim i rrezikshëm
Përdorimi i armëve bërthamore do të kishte pasoja shkatërruese jo vetëm për atë që është sulmuar, por edhe për të gjithë sistemin ndërkombëtar të sigurisë. Një luftë bërthamore do të çonte në shkatërrim të masës dhe mund të shkaktonte një përshkallëzim të tensioneve gjeopolitike që do të rrezikonte ekzistencën e një rendi botëror paqësor. Ky është një rrezik që nuk mund të injorohet, dhe është e qartë se liderët botërorë janë të vetëdijshëm për këtë.
Në këtë kontekst, është e qartë se Rusia duhet të vlerësojë me kujdes çdo hap të mundshëm për ndryshimin e doktrinës bërthamore. Një përdorim i mundshëm i armëve bërthamore mund të çojë në katastrofë për të gjithë botën dhe mund të sjellë një përshkallëzim të luftës që është e vështirë të ndalohet. Për këtë arsye, është kritike që të gjitha palët të tregojnë kujdes maksimal dhe të respektojnë kufizimet që ka vendosur ligji ndërkombëtar dhe doktrina bërthamore për të shmangur një luftë të mundshme globale.
