Një mosmarrëveshje familjare për kujdestarinë mes një profesori amerikan dhe një shtetaseje shqiptare po tërheq vëmendje të madhe në Kosovë dhe jashtë saj. Rasti përfshin Daniel Cosentino, një akademik amerikan, dhe Agnes Nokshiqi, profesoreshë në Universitetin e Prishtinës dhe shtetase e Maqedonisë së Veriut që aktualisht jeton në Kosovë. Në qendër të mosmarrëveshjes është vajza e tyre 12-vjeçare, kujdestaria e së cilës është bërë një çështje komplekse ligjore dhe diplomatike.
Historia e Rastit
Daniel Cosentino, është profesor amerikan, i cili kishte udhëtuar drejt Kosovës në shtator të vitit 2010, ku edhe ishte punësuar profesor i artit dhe dizajnit Multimedial. Më vonë, ai u bë Zëvendëspresident për çështjet Akademike në Universitetin Amerikan në Kosovë (tani RIT Kosovo). Gjatë kësaj periudhe, Cosentino u njoh me Agnes Nokshiq, një profesioniste e lidhur me Fakultetin e Arteve në Prishtinë. Ata kishin krijuan një lidhje që çoi në lindjen e një vajze.
Për disa vite, çifti jetuan së bashku, duke ndarë përgjegjësitë dhe duke rritur fëmijën e tyre. Megjithatë, me kalimin e kohës lindën mosmarrëveshje, duke çuar në ndarjen e tyre. Për këto mosmarrveshje rasti kishte shkuar edhe në organet e drejtësisë.
Në vitin 2014, Gjykata Themelore e Prishtinës kishte dhënë një vendim (Rasti C.nr.2944/13), duke i dhënë Cosentinos 50% të kujdestarisë fizike. Gjykata gjithashtu i dha atij të drejtën e vizitës prindërore, përfshirë festat e mëdha të krishtera dhe mundësinë për të udhëtuar me vajzën e tij në Shtetet e Bashkuara për një muaj në vit.
I gjithë qëllimi i këtij vendimi ishte të sigurohej që vajza të mund të udhëtonte në SHBA dhe të kalonte kohë të rëndësishme me babanë e saj. Cosentino pohon se vajza e tyre ka dy gjuhë amtare, flet anglisht dhe shqip, dhe ka pasur lidhje domethënëse me të dyja anët e familjes falë këtij rregullimi.
“Koha është faktori më i rëndësishëm në zhvillimin e një fëmije,” tha Cosentino. Megjithatë, ai përshkruan procesin e kujdestarisë në Kosovë si të mbushur me vështirësi që nga fillimi.
Cosentino thekson se ai dhe Nokshiqi nuk janë martuar kurrë.
“Unë dëshiroja martesën, duke kuptuar se martesa është institucioni që mban familjet së bashku. Pa të, ti luan rolin e Zotit. Duhen dy njerëz të përkushtuar ndaj këtij koncepti, ndaj njëri-tjetrit, por më e rëndësishmja ndaj një fuqie më të lartë. Ne kurrë nuk arritëm në atë pikë.”
Sfidat Ligjore dhe Institucionale
Pasi shteroi të gjitha rrugët e mundshme, Cosentino ka kërkuar zyrtarisht nga Rektori i Universitetit të Prishtinës, Arben Hajrullahu, të hapë një hetim mbi shkeljet etike dhe konfliktet e interesit që rrethojnë këtë çështje.
“Është e rëndësishme që puna, veçanërisht arsimi dhe studentët, të jenë të ndarë nga çështjet personale. Nëse nuk janë, dhe besoj se unë tashmë e kam provuar këtë, atëherë është e nevojshme disiplinë. Ose disiplinë, ose degradim i vazhdueshëm.”
Cosentino gjithashtu vëren se për shkak të dallimeve kulturore dhe gjuhësore, ishte e vështirë të diskutonte rastin me profesionistët ligjorë dhe të lundronte në kompleksitetin e sistemit. Për më tepër, vajza ka qenë dhe vazhdon të jetë e përfshirë në sigurimin e tij mjekësor.
Kur kishte nevojë për një operacion, ata shkuan në Beograd, ku Cosentino siguroi personalisht të gjitha nevojat mjekësore. Ai gjithashtu thotë se mjekët në Spitalin Amerikan në Kosovë janë plotësisht në dijeni të kujdesit që ai i ka ofruar vajzës së tij. “Dihet mirë kujdesi që i kam dhënë fëmijës tim,” shtoi ai.
Cosentino kujton se i ishte thënë herët në procedurat ligjore se nuk ekzistonte një koncept i ‘kujdestarisë së përbashkët’ në Kosovë. “Imagjinoni se çfarë do të thotë kjo për një prind të huaj—një prind që nuk është i njohur me sistemin ligjor, një prind që po mëson një kulturë të re”
Megjithë sfidat, Cosentino mbeti i përkushtuar për të kontribuar pozitivisht në Kosovë. Shumë nga pedagogët që janë ende në AUK u rekrutuan personalisht prej tij, duke dëshmuar ndikimin e tij të qëndrueshëm jo vetëm tek studentët, por edhe në lidershipin akademik.
Ai shërbeu si Profesor i Multimedias, Artit dhe Dizajnit, duke futur të menduarit kritik dhe pedagogjinë ndërdisiplinore në kurrikulën e AUK (tani RIT Kosovo).
Më vonë, ai u emërua Kryetar i Senatit Akademik, Zëvendëspresident i AUK dhe përfundimisht Zëvendëspresident për Çështjet Akademike në RIT Kosovo—një pozicion i dhënë mbi bazën e meritave për suksesin e tij.
Urgjenca dhe Lufta për Ribashkim
Cosentino thekson se kjo nuk është thjesht një çështje ligjore, por një çështje e të drejtave të njeriut për shkak të ndarjes së zgjatur dhe moszbatimit të një vendimi ekzistues të gjykatës. “Do të jetë e vështirë për këdo të argumentojë mbi një pikë ligjore këtu—kjo ka të bëjë me të drejtat themelore të njeriut, për kohën e humbur me vajzën time dhe për një sistem ligjor që refuzon të zbatojë vendimet e veta.”
“Unë nuk jam viktimë dhe nuk do të jetoj si i tillë. Por unë luftoj kur është e nevojshme, dhe duket se tani është koha për këtë,” deklaroi Cosentino.
Nëna e vajzës, një artiste e njohur në Kosovë, ka kundërshtuar akuzat e ish-bashkëshortit. Ajo nuk ka pranuar të flasë më shumë rreth rastit, vetëm se ka thënë se gjithmonë ka respektuar vendimin e gjykatës dhe se e mirëpret komunikimin e vajzës me të atin. Por ajo ka përmendur se distanca fizike dhe ritmi i ngarkuar i jetës së përditshme e bëjnë të vështirë mbajtjen e kontakteve të rregullta.
Gjykata e Apelit në Prishtinë kishte rregulluar kujdesin prindëror dhe kishte vendosur të drejtat dhe detyrimet e secilit prind. Por tani, moszbatimi i plotë i këtij vendimi po shton tensionet mes palëve.
Ky rast reflekton vështirësitë që dalin kur prindërit e divorcuar jetojnë në kontinente të ndryshme. Distanca fizike dhe mungesa e koordinimit mes sistemeve ligjore të dy vendeve i komplikojnë më tej situatat e tilla.
